Tłumaczenia — jak je ugryźć?

Jakiś czas temu zostałyśmy poproszone (Rzan. & Irlandka — cześć wszystkim!) o współpracę przez dziewczyny z SKP, które zaproponowały nam napisanie kilku felietonów. Dziękujemy bardzo za tę możliwość (i anielską cierpliwość do nas :D)! Felietony na pewno to nie będą, ale mamy nadzieję, że napisane przez nas teksty Was zaciekawią. Jedne będą w formie miniporadników, inne będą poruszać ważne naszym zdaniem tematy, które — mamy nadzieję —sprawią, że wielu z Was usiądzie i chociaż przez chwilę do zastanowi się nad tym, co dzieje się dookoła.

Dziś chcemy trochę bardziej przybliżyć Wam temat tłumaczeń.

Coraz więcej z nas pragnie tłumaczyć obcojęzyczne teksty na polski. Nam osobiście sprawia to ogromną frajdę, satysfakcję, przede wszystkim pomaga w doskonaleniu języka. Nawet nie tyle angielskiego, co właśnie polskiego — szukamy synonimów, idiomów, uczymy się nowych metafor czy ćwiczymy zapisywanie tak zdań, by miały one sens i przekazywały dokładnie to, co chce autor oryginału. Dodatkowo uważamy, że niektóre teksty muszą być przetłumaczone, bo aż przykre jest to, że nie są znane w Polsce z powodu nieznajomości języka.

Ale o czym powinien pamiętać tłumacz? 

1. Zgoda? Jaka zgoda?
   Najważniejsza jest zgoda na tłumaczenie uzyskana od autora oryginalnego tekstu. Co więcej, dobrze widziane jest to, by o tę zgodę powalczyć nie tylko na jednym portalu, gdzie znaleźliśmy tekst, ale przeszperać internet. Z reguły autorzy zamieszczają swoje fanfiction na wielu portalach, na 90% odpowiedzą na jednym z nich. Przyjęło się, że nie powinno zacząć się tłumaczenia bez wysłania prośby o zgodę. 
   
   
   
   
2. A co jeżeli autor nie odpowie? 
   Rzan.: Osobiście czekam kwartał na odpowiedź autora. Po tym czasie i tak wysyłam mu link do strony z tekstem, gdzie zamierzam publikować dany tekst. Po angielsku zamieszczam adnotację, że to on jest autorem i czekam na kontakt oraz że zdejmę tekst, jeżeli sobie zażyczy. Po polsku dodaję informację o czekaniu na odpowiedź i ostatniej wizycie autora w internecie (np. Ostatnio zupdate’owany rozdział na portalu X).
   
   
   
   
3. Tekst jest już tłumaczony, ale ja też chcę tłumaczyć. Pierwsze tłumaczenie zostało porzucone.
   Przede wszystkim powinniśmy się skontaktować z pierwszym tłumaczem. Może nam się wydawać, że tekst jest porzucony, ale dwumiesięczna przerwa od czasu ostatniego rozdziału wcale nie musi tego oznaczać (zdarzało się, że nawet miesięczna przerwa została nazwana porzuceniem). Może się okazać, że tłumacz ma po prostu chwilę przerwy, tak samo jak autorzy mają w swoich tekstach. Na tym forum wywiązała się bardzo interesująca dyskusja na temat przejmowania tłumaczeń. Wypowiedziały się tam takie tłumaczki jak dream, sandwich czy Lampira7. Wszelkie argumenty zostały bardzo ładnie zebrane w za i przeciw. Wydaje nam się, że warto zapoznać się z tym wątkiem.
   
   
   
   
4. Tłumacz nie odpowiada, co teraz?
   Robimy dokładnie tak, jak w przypadku kontaktu z autorem oryginału —  szukamy go wszędzie. Jeśli to nie pomoże, to tak, jak przy zgodzie autora oryginału, dodajemy informację, że czekamy na zgodę pierwszego tłumacza.
   
   
   
   
5. Credits.
   W fandomie tłumaczeniowym przyjęło się jako obowiązek dodanie linku do tekstu oryginalnego, pseudonim autora, linków do wcześniejszych tłumaczeń (jeżeli przejmujemy tłumaczenie).
   
   
   
   
6. Beta.
   Beta to osoba, której potrzebuje wiele osób piszących. Nie tylko do swoich opowiadań, ale przede wszystkim właśnie do tłumaczeń. Po angielsku mamy wiele zwrotów, powiedzeń, których nie da się przełożyć na nasz piękny język, ale często jest tak, że pochłonięci tłumaczeniem robimy kalkę z języka angielskiego. Składnia, sens, ułożenie słów często wtedy przysłowiowo leżą i kwiczą, a czasem powstają kwiatki, na przykład: sing with love, Severus zostało przetłumaczone przez osobę bardzo dobrze operującą angielskim na zaśpiewał z miłością Severus. Chodziło o podpisanie listu z pozdrowieniami, Severus (Fanny., pozdrawiamy ;)). Chcąc tego uniknąć, warto postarać się o dobrą betę, która nie tylko sprawdzi naszą pisownię języka polskiego, ale także pomoże z językiem oryginału i wskaże, kiedy przetłumaczyliśmy coś źle albo nawet przez przypadek ominęliśmy któryś fragment!
   
   
   
   
7. Autorka nie dała zgody, a my już publikujemy tekst i mamy grono czytelników.
   Czasem zdarza się tak, że autor odzywa się do nas po bardzo długim czasie, nawet kilkanaście miesięcy do kilku lat po tym, jak już przetłumaczyliśmy ich prace. Nawet po tak dużym czasie musimy pamiętać, że jeśli chce się być fair i szanowanym w świecie fanfiction, trzeba ten szacunek oddawać. Jeżeli autor napisze, że nie zgadza się na tłumaczenie, musimy przełknąć gorycz, która nas ogarnie, smutek i spełnić prośbę autora — tekst wykasować.
   
   

Na koniec jeszcze takie dwie małe rady, które wynikają z mojego (tj. Rzan.) doświadczenia:

• Zanim zaczniecie tłumaczyć, przeczytajcie cały tekst. Niestety raz spotkałam się z tekstem, który najpierw przeczytałam w oryginale, a dopiero potem tłumaczenie. Zwroty zostały ewidentnie źle przetłumaczone z powodu nieznajomości przez tłumacza dalszej części opowiadania, tekst tracił całą tę zabawę słowną oraz pojawiły się błędy logiczne. Widoczne było, że spowodowane jest to właśnie brakiem dalszej znajomości. 
• Czytajcie notki od autorów. Często są tam jakieś po prostu plotki, informacje, co u nich, ale po przetłumaczeniu prawie czterdziestu drabbli tknęło mnie, by cofnąć się do początku i przeczytać N/A. Co się okazało? Że mogłam sobie zaoszczędzić czasu spędzonego na głowieniu się co autor miał na myśli, gdyż pisarka korzystała z Tłumacza Google… Pisała najpierw w swoim ojczystym języku, wrzucała całość do translatora i trochę tylko poprawiała. Nie chcecie wiedzieć, jakie kwiatki mi wychodziły w tłumaczeniach. Uniknęłabym tego, gdybym poświęciła te parę sekund na początku. :)

Polecam Wam również grupę Potterowskie tłumaczenia. Już nie raz pomogli nam z polskimi nazwami eliksirów czy rzadkimi stworzeniami magicznymi!

Chyba wsio! :) W razie pytań — komentujcie! Może o czymś zapomniałyśmy lub chcielibyście wiedzieć więcej na dany temat?

Rzan. z Rzan. tłumaczy i komentuje & Irlandka z Phenylethylaminee